–> Dit is een pre-event interview in de aanloop naar het Leaders in Finance Future of Pensions Event op 11 april 2024.
Jeroen Broekema: Janko Gorter, fijn dat je de tijd neemt om met Leaders in Finance te spreken in de aanloop naar het Leaders in Finance Future of Pensions Event op 11 april 2024. Zou je je allereerst willen introduceren en willen toelichten welke organisatie je representeert?
Janko Gorter: Mijn naam is Janko Gorter en ik werk bij De Nederlandsche Bank. Samen met mijn collega Ewout van Ommen ben ik verantwoordelijk voor het account toezicht op pensioenfondsen. Ik vervul deze rol nu bijna vier jaar, waarbij ik op 1 maart 2020 begon, met tegelijkertijd de start van de coronapandemie. Destijds was de nieuwe pensioenwet nog niet van kracht, maar nu wel. Sindsdien is er veel veranderd en met veel passie en plezier werk ik samen met mijn collega’s aan het transitietoezicht.
Jeroen Broekema: Waarom vind je dit interessant? Wat maakt de pensioenwereld, om daar even op in te zoomen, interessant voor jou?
Janko Gorter: Het is om meerdere redenen interessant. Allereerst de omvang van de belangen. Niet alleen het geld, maar ook de hoeveelheid mensen die ervan afhankelijk zijn. Daarnaast is het belangrijk voor Nederland als geheel, aangezien het pensioenstelsel diep geworteld zit in onze maatschappij en economie. De overgang van een uitkeringsstelsel naar een premiestelsel is ook een belangrijk aspect. Veel landen hebben een soortgelijke overgang eerder gemaakt, maar op verschillende manieren. Nederland wordt wereldwijd gezien als een leidend land op het gebied van pensioenen, dus deze transitie wordt nauwlettend gevolgd. Kortom, het is zowel interessant als belangrijk om een bijdrage te kunnen leveren aan dit proces.
Jeroen Broekema: Leuk om te horen. Vanuit een helikopterview, wat zijn volgens jou de komende tijd de grootste uitdagingen en kansen?
Janko Gorter: Wat nu een vaststaand feit is, is dat de wet er is, die staat en iedereen is er hard mee aan de slag. De grootste uitdaging die wij nu zien is daadwerkelijk invulling geven aan die wet. Het klinkt misschien als een open deur, maar we merken dat dit behoorlijk ingewikkeld is, omdat alle pensioenfondsen, bestuurders en raden vantoezicht hier voor het eerst mee te maken hebben. Dus zeker begrip aan onze kant dat de eerste stappen relatief veel tijd kosten. Er is nog geen ervaring met het omzetten van deze wet in fondsbeleid. We proberen hierbij te helpen met een invaarsjabloon, uitgebreide guidance op onze website, webinars en transitienieuwsberichten. Bij de eerste beoordelingen van invoeringsdossiers en ook partiële beoordelingen die we uitvoeren, zien we dat er nog het nodige verbeterd kan worden. We zien in de praktijk dat de onderbouwing van beslissingen, hoe deze zijn genomen, wie erbij betrokken zijn geweest en wat er met hun input is gedaan, nog niet altijd volledig op orde is.
Jeroen Broekema: Hoe zou je dat verklaren? Is het omdat men het te snel wil doen, of ligt het aan een gebrek aan kennis? Misschien is het gewoon de complexiteit ervan, of een combinatie van alle drie, of zelfs nog iets anders?
Janko Gorter: Eerst wat cijfers over de ervaringen tot nu toe. Er zijn inmiddels 6 invaarmeldingen en 9 verzoeken tot een partiële beoordeling binnen. Hier is door veel mensen in de sector enorm hard aan gewerkt. En daar zijn we blij mee. Het stelt ons namelijk in staat om praktijkervaring om te doen en van elkaar te leren. Voor de meeste meldingen zijn we nog bezig met de controlefase. Het blijkt nog relatief veel tijd te kosten om de dossiers compleet te krijgen. Dan in antwoord op je vraag. Toen we dit als DNB constateerden, zijn we in gesprek gegaan met alle fondsen die een dossier hebben ingediend om beter te begrijpen welke oorzaken hieraan ten grondslag liggen. Uit deze gesprekken bleken er in ieder geval drie oorzaken te zijn waarom nog niet alle dossiers in één keer compleet waren.
- De fondsen die nu een invaarmelding doen, hebben al besluiten genomen toen de wetgeving en het invaarsjabloon nog niet definitief waren. Dit maakte het moeilijker om het invaarsjabloon volledig in te vullen.
- De verwachtingen ten aanzien van het invaarsjabloon en de controlefase zijn wederzijds nog niet altijd helder.
- Fondsen hebben nog niet in alle gevallen een proces ingericht voor de kwaliteitsborging van het invaardossier als geheel, voordat het dossier wordt ingediend.
Jeroen Broekema: Dus er is nog veel ruimte voor verbetering.
Janko Gorter: Zeker. Op basis van deze inzichten hebben we een aantal verbeterpunten geïdentificeerd. Laten we bij onszelf beginnen. We hebben geconstateerd dat het invaarsjabloon en de bijbehorende instructie verhelderd kunnen worden. Zo kunnen we bijvoorbeeld duidelijker maken dat alle documenten waar een fonds in het invaarsjabloon naar verwijst ook in het dossier moeten staan. Ook lezen de invulinstructies niet altijd even prettig.
Daarnaast hebben we geconstateerd dat de scheidslijn tussen de controlefase en de beoordelingsfase helderder kan. In de brief die wordt gestuurd naar aanleiding van de controlefase staan soms ook al een aantal inhoudelijke opmerkingen. Dat zijn meestal punten waarbij we na een eerste lezing twijfelen of het fonds wel voldoet aan de eisen van de wet. We kiezen ervoor die punten zo vroeg mogelijk terug te geven aan het fonds. Juist om hiermee niet te verrassen in de beoordelingsfase. In de praktijk heeft dit soms tot verwarring geleid en dat willen we in de toekomst voorkomen.
Bij de fondsen denken we dat er een verbetermogelijkheid zit in het inrichten van een proces voor de kwaliteitsborging voor indiening van de invaarmelding of partiële beoordeling. Voor de verschillende deelbesluiten is er vaak zo’n proces. Maar al deze besluiten komen samen in een sjabloon. En dan kan er een foutje insluipen. Zo kan er een verwijzing naar een document ontbreken. Of wordt er per ongeluk naar het verkeerde document of een verouderd document verwezen. Het zou ons enorm helpen als hier vooraf goed naar wordt gekeken door het fonds. Dat voorkomt misverstanden.
Daarnaast helpt het om het invaarsjabloon centraal te stellen in de voorbereiding op de besluitvorming en de melding bij DNB. Dit kan voorkomen dat pas in een laat stadium blijkt dat vereiste analyses of processtappen nog missen, omdat het invaarsjabloon er dan pas bij gepakt wordt. We zien dat de sector hier al flinke stappen vooruit maakt.
Jeroen Broekema: Dat is een duidelijke boodschap. En wat zou je noemen als de grote kansen? Ook voor partijen die onder toezicht staan bij jullie?
Janko Gorter: Wat je vaak hoort, ook al zijn we tot nu toe voornamelijk bezig met de transitie, is dat bestuurders dit uiteindelijk zien als een kans om pensioenen dichter bij de deelnemer te brengen. Mensen voelen van nature meer affiniteit met een vermogenspotje en de mogelijke aandelen die daarin zitten. Misschien kunnen ze zelfs iets zeggen over duurzaamheid met betrekking tot hun individuele potje. Op die manier wordt de deelnemer meer betrokken bij zijn pensioen, wat de kloof tussen de deelnemer en de activiteiten van het pensioenfonds verkleint. Er is veel waardering voor pensioenfondsen en pensioeninstellingen, dat meten we ook als DNB. Er is veel vertrouwen in wat zij doen. Echter, als je het mensen vraagt die verder van pensioen afstaan, is er minder affiniteit met pensioen, terwijl het toch een uiterst belangrijk is.
Jeroen Broekema: Ook al ben jij en je hele team de komende tijd, laten we zeggen jaren, volledig bezig om iedereen binnen de nieuwe wettelijke kaders getransformeerd te krijgen, als je even probeert dat opzij te zetten en naar de langere termijn na de implementatie van WTP kijkt, waar denk je dan aan? Waar zie jij het naartoe gaan in jouw optiek?
Janko Gorter: Ja, wat veel wordt besproken in de sector is de trend naar commoditisering van de tweede pijler van de pensioenmarkt. Pensioenregelingen gaan steeds meer op elkaar lijken, wat resulteert in een markt die meer als een commoditymarkt functioneert. Dit brengt extra druk op kosten met zich mee en stimuleert schaalvoordelen, waardoor de consolidatiedruk waarschijnlijk zal blijven bestaan. We hebben al een aanzienlijke consolidatiegolf gezien in de pensioensector, waarbij het aantal pensioenfondsen is afgenomen van meer dan duizend tot een kleine tweehonderd. Deze druk zal naar verwachting toenemen of op zijn minst aanhouden.
Daarnaast is ESG een zeer belangrijk thema. Dat is here-to-stay in termen van belang wat daar aan wordt gehecht en de risico’s die er zijn. Het wordt steeds belangrijker vanuit toezicht oogpunt om dit risico te beheersen, vooral omdat klimaatverandering en verlies aan biodiversiteit leiden tot serieuze financiële risico’s. Het wordt steeds belangrijker om ESG-risico’s goed te beheren en te meten, en dit zal ook een focusgebied zijn voor toezichthouders.
Een ander belangrijke thema is naar mijn mening cyberveiligheid en weerbaarheid. Dit risico is niet afgenomen, vooral gezien de toenemende geopolitieke spanningen en het groeiende gebruik van digitale technologieën. Hoewel digitale vooruitgang positief is, opent het ook de deuren voor cybercriminelen.
Jeroen Broekema: Voordat ik de laatste vraag stel, is er nog iets anders dat je graag met de sector zou willen delen?
Janko Gorter: Een overkoepelende boodschap die ik graag zou willen delen is het belang van open communicatie tussen pensioenfondsen en toezichthouders zoals wij. Hoewel we een wettelijke taak hebben, begrijpen we dat de implementatie van nieuwe regelgeving complex is. Zeker in deze beginfase zijn we bereid om mee te denken en samen naar oplossingen te zoeken. Het is essentieel dat alles binnen de wettelijke kaders blijft, maar we staan open voor intensieve gesprekken en zijn bereid te leren van elkaar. Dus, pensioenfondsen en besturen nodig ik uit om het gesprek met ons aan te gaan. Als jullie van mening zijn dat we iets verkeerd zien, staan we open voor feedback. Blijf vooral met ons in gesprek, want alleen samen kunnen we deze grote verandering succesvol doorvoeren.
Jeroen Broekema: Oké, helder. Tot slot, waar ben je naar op zoek op een event als deze? Wat hoop je te vinden of wat wil je eruit halen?
Janko Gorter: Ik denk dat het een mix is van interactie met mensen en het voeren van gesprekken. We merken namelijk dat onze boodschappen en presentaties niet altijd even goed overkomen. Dus het is interessant om te begrijpen wat er bij de ander speelt. Zonder daar direct een oordeel over te vellen, maar meer om de dilemma’s te begrijpen waarmee zij te maken hebben. Ze hebben immers meer belanghebbenden dan alleen wij als toezichthouder. Het gaat erom het verhaal achter de besluitvorming te begrijpen en beter inzicht te krijgen in waarom dingen gaan zoals ze gaan.
Jeroen Broekema: Dank Janko Gorter, Head of Pension Funds Supervision bij De Nederlandsche Bank, voor de tijd die je hebt genomen voor dit pre-event interview in de aanloop naar het Leaders in Finance Future of Pensions Event. We zien ernaar uit om je daar te hebben.
Janko Gorter: Dank!
–> Dit is een pre-event interview in de aanloop naar het Leaders in Finance Future of Pensions Event op 11 april 2024.